W sobotę, 15 sierpnia, na pod Obeliskiem Legionowym zlokalizowanym na miejscowym Cmentarzu Parafialnym na Księżu Małym we Wrocławiu odbyło się uroczyste spotkanie potomków Legionistów i żołnierzy II RP oraz mieszkańców osiedla i zaproszonych gości.

Zgodnie z programem rozpoczęto odśpiewaniem Pierwszej Brygady, następnie złożono pod kamiennym monumentem, wiązankę upamiętniającą to istotne w dziejach państwa polskiego. Złożenie kwiatów pod obeliskiem poprzedzone to zostało rysem historycznym
o wojnie polsko – bolszewickiej oraz jej postrzeganiu na przestrzeni stu lat dzielących nas
od tego wydarzenia. Słowo to wygłosił Adam Czmuchowski wskazując na zmieniające się
w poszczególnych okresach dwudziestego wieku, to jest w czasie trwania działań wojennych,
okresie przedwojennym, potem w czasie PRL-u, kiedy pamięć o tamtych wydarzeniach próbowano całkowicie wymazać lub celowo ją fałszowano, aż po czasy transformacji, po roku 1989, kiedy na powrót pamięć ta wróciła.
Wojna polsko-bolszewicka była to wojna sprawiedliwa, mająca na celu odzyskanie
ziem utraconych w wyniku rozbiorów, oswobodzenie i ochronę polskiej ludności żyjącej na wschodzie. Polska pragnęła zabezpieczyć ziemie dawnej Rzeczypospolitej z bogatym polskim dziedzictwem kulturowym. Najeźdźcą byli bolszewicy. W obliczu zagrożenia społeczeństwo polskie było zjednoczone i gotowe bronić niepodległości, o czym świadczył powszechny zaciąg do ochotniczej armii polskiej, gdzie widzieli dla siebie miejsce ludzie w różnym wieku, ze wszystkich stanów i grup zawodowych.
Konsekwencje wojny były natenczas jednoznacznie pozytywne, dla państwa polskiego – ustalenie granic, dla narodu – odzyskanie ufności we własne siły, dla całej Europy – uchronienie przed bolszewicką nawałą. Spośród postaci występujących w tej wojnie najwięcej miejsca poświęcano Naczelnikowi Państwa i Naczelnemu Wodzowi – Józefowi Piłsudskiemu, który był przedstawiany jako zwycięzca i obrońca, który skupił wokół siebie naród i wskrzesił Polskę.
Z kolei w materiałach z okresu komunistycznego ( 1945 –1989 ) wojna polsko-bolszewicka była przedstawiana jako element międzynarodowej interwencji przeciwko młodemu państwu radzieckiemu. Polskim koordynatorem tej interwencji był Józef Piłsudski, którego popierali zagraniczni imperialiści, rodzima burżuazja. Wojna miała grabieżczy charakter ze strony imperialnej Polski i nie chciały jej masy ludowe a rząd radziecki nadaremnie przedkładał propozycje pokojowe. Konsekwencje wojny roku 1920 były zdaniem komunistów jednoznacznie niekorzystne dla Polski. W wyniku wojny zostały bowiem ocalone rządy burżuazyjne w Polsce, a pogłębieniu uległa nieufność w stosunkach polsko-radzieckich. Postać Józefa Piłsudskiego nacechowana była zdecydowanie negatywnie. To Piłsudski – zdaniem komunistów – wszczął wojnę, był sprawcą nieszczęść ludu i sprzymierzał się z wrogami Polski. Sama zaś wojna przedstawiana była jako antyradziecka, wojna polsko-radziecka, wywołana dążeniami Józefa Piłsudskiego do utworzenia federacji Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy, zmierzającej do osłabienia Rosji Radzieckiej.
W tym miejscu należy zastanowić się, bo mamy rok 2020, a nie rok 1920, jak obecnie przedstawiana jest młodzieży historia naszego kraju i co z tego może wyniknąć lub już wynika, kiedy to bezrefleksyjnie opisuje się minioną rzeczywistość, posługując się warsztatem badawczym okresu komunistycznego.
Po przedstawieniu treści historycznych głos zabrała Helena Piotrowska, która zaprezentowała książkę prof. Andrzeja Nowaka zatytułowaną „Ojczyzna ocalona: wojna sowiecko-polska 1919-1920” i nawiązała do słów przedmówcy. Wieniec od Związku Piłsudczyków RP Okręg Dolnośląski oraz Towarzystwa Ziemi Księskiej złożyli pod monumentem Teresa Grodzicka i Adam Czmuchowski. Na zakończenie zebrani wysłuchali wiązankę pieśni wojskowych z epoki, w oryginalnym wykonaniu m.in. Chóru Dana z okresu międzywojennego.
ppor.zw. dr Adam Czmuchowski
Związek Piłsudczyków RP Okręg Dolnośląski